فصلنامه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، گروه علوم دامی، اهواز، ایران

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر افزودن سطوح مختلف عصاره سیر به‏عنوان آنتی ­اکسیدانت به ‏رقیق‏کننده بر خصوصیات منی قوچ عربی تحت شرایط مایع در 5 درجه سانتیگراد بود.
مواد و روش‏ها: اسپرم­گیری از 12 راس قوچ عربی به‏طور هفتگی به‏مدت 8 هفته انجام و منی آن‏ها بلافاصله با هم مخلوط و رقیق­سازی شده و به تعداد تیمارهای آزمایشی تقسیم و سطوح مختلف عصاره سیر را دریافت نمودند. تیمارها شامل سطوح عصاره سیر (صفر، 50، 100 ، 150 و 200 میکرولیتر در میلی­لیتر) بود. در زمان­های مختلف نگه‏داری منی رقیق شده حاوی تیمارها (صفر، 24، 48 و 72 ساعت) به‏صورت مایع، فراسنجه­های کیفی منی بررسی شدند.
نتایج: در زمان صفر (بلافاصله پس از اسپرم­گیری و افزودن عصاره سیر)، فراسنجه­های کیفی اسپرم در تیمارهای آزمایشی نسبت به شاهد اختلاف آماری معنی­داری نداشتند. در زمان 24 ساعت، سطح 50 عصاره سیر باعث بهبود تحرک پیش‏رونده و جنبایی کل اسپرم شده، ولی سطح 200 عصاره میزان جنبایی کل اسپرم­ها را کاهش داد (05/0p <). در زمان 48 ساعت، بیش‏ترین درصد زنده­مانی اسپرم­ها مربوط به سطح 50 عصاره سیر بود (05/0p <). 72 ساعت پس از اسپرم­گیری، بیش‏ترین میزان تحرک پیش‏رونده اسپرم­ها در سطح 50 عصاره سیر مشاهده شد (05/0p <). غلظت مالون­دی­آلدئید پلاسمای منی به‏عنوان شاخص پراکسیداسیون تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت.
نتیجه‏گیری: بهطور­کلی، با افزودن 50 میکروگرم در میلی­لیتر عصاره سیر به رقیق‏کننده منی قوچ عربی و سپری شدن مدت زمان نگه‏داری منی به‏حالت مایع در 5 درجه سلسیوس، فراسنجه­های کیفی اسپرم بهبود یافتند.
 

تازه های تحقیق

-

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of different levels of garlic (Allium sativum) extract on semen quality parameters in Arabi ram

نویسندگان [English]

  • SH Golandam
  • S Tabatabaei Vakili
  • KH Mirzadeh

- Department of Animal Science, Faculty of Animal and Food Science, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Aim: The purpose of the present study was to investigate the effect of adding different levels of garlic extract as an antioxidant to diluent on the semen characteristics of Arabi rams under liquid conditions at 5°C.
Material and Methods: Semen samples were collected from 12 Arabi rams weekly for 8 weeks and their semen was immediately mixed, diluted, and divided into the number of experimental treatments and received different levels of garlic extract. Treatments included garlic extract levels (zero, 50, 100, 150 and 200 μl/ml). At different storage times of diluted semen containing experimental treatments (zero, 24, 48, and 72 hours), semen quality parameters were evaluated.
Results: At time zero (immediately after sperm collection and addition of garlic extract), sperm quality parameters in experimental treatments were not statistically significant compared to the control. At 24 hours, 50 μl/ml of garlic extract improved the spermatozoa progressive motility of total motility rates, but 200 μl/ml of extract reduced the total motility of sperm (p < 0.05). At 48 hours, the highest sperm viability was related to the level of 50 μl/ml garlic extracts (p < 0.05). 72 hours after semen collection, the highest progressive motility of spermatozoa was observed at the level of 50 μl/ml garlic extracts (p < 0.05). Malondialdehyde concentration of seminal plasma as an indicator of peroxidation was not affected by experimental treatments.
Conclusion: In general, sperm quality parameters were improved by adding 50 μg/ml garlic extract to the semen diluent of Arabian rams and storage the diluted semen in liquid condition at 5°C.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Antioxidant
  • Garlic extract
  • Ram
  • Semen quality

مقدمه

از زمان اسپرم­گیری تا تلقیح آن به دستگاه تناسلی حیوان ماده، اسپرم در معرض انواع مختلفی از عوامل مضر محیطی قرار می­گیرد. لیپیدهای غشا پلاسمایی اسپرم پستانداران به‏دلیل وجود مقادیر بالای اسیدهای چرب غیر­اشباع به‏شدت به    خسارت­های ناشی از ترکیبات فعال اکسیژن (ROS) حساس است (1). تولید مقادیر اندک و کنترل شده ROS برای انجام فرایندهایی مانند ظرفیت­دار شدن اسپرم، واکنش آکروزومی و اتصال اسپرم به زوناپلاسیدا در پستانداران اهمیت دارد. اما اگر تولید ROS بیش‏تر از توان آنتی ­اکسیدانتی اسپرم برای خنثی کردن اثر آن ها باشد، اسپرم دچار نوعی تنش اکسیداتیو می­شود که از ویژگی­های آن آسیب به غشای اسپرم و آسیب فیزیکی به DNA است (2).

از آن‏جایی‏که غشای اسپرم قوچ نسبت به دیگر گونه­های پستانداران دارای نسبت بالاتری از اسید­های چرب غیراشباع میباشد، بنابراین در مقایسه با سایر گونه­ها نسبت به تنش­های اکسیداتیو حساسیت بالاتری از خود نشان می­دهد (3). مالون‏دی‏آلدئید محصول نهایی پراکسیداسیون چربی است و افزایش آن در منی نشانه پراکسیداسیون لیپیدی می­باشد. لذا افزایش غلظت این ماده با کاهش قدرت باروری اسپرم­ها همراه است (4). آنتی ­اکسیدانت­ها موادی هستند که با کاهش سرعت اکسیداسیون، باعث حفظ سلول از آسیب­های شدید اکسیده شدن می­شوند. این ترکیبات ممکن است به‏طور طبیعی در مواد وجود داشته باشند و یا به‏طریق روش­های مصنوعی سنتز و به‏آن­ها اضافه شدند. (5).اسپرم­ها دارای سازوکار  آنتیاکسیدانتی آنزیمی و غیر­آنزیمی هستند اما مقدار آن کافی نبوده و برای فرآوری اسپرم نیاز به افزودن آنتی­اکسیدانت با منشا خارجی می­باشد (6).

در گذشته، برای حفاظت اسپرم در برابر رادیکال­های آزاد از آنتی­ اکسیدانت­های ساختگی استفاده می­کردند. استفاده از این آنتی ­اکسیدانت­ها به‏دلیل داشتن ترکیبات سمی سایتوتوکسیک و مشکلات ایمنی، مناسب نبوده و لذا استفاده از آنتیاکسیدانت‏های طبیعی مورد توجه محققان قرار گرفته است (7). در سال­های اخیر در رابطه با خواص آنتی­ اکسیدانتی برخی گیاهان پژوهش­های بسیاری انجام شده است و انواع مختلفی از ترکیب­های آنتی­ اکسیدانتی در گیاهان یافت شده است که می­توانند برای کنترل رادیکال­های آزاد مفید واقع شوند. فعالیت آنتی­ اکسیدانتی عصاره برخی از گیاهان هم‏سان و برخی حتی بیشتر از آنتی اکسیدانت‏های سنتتیک است (7).

سیر با نام علمی Allium sativum گیاهی علفی و دائمی بوده و حاوی ترکیبات متعدد آلی، معدنی و ویتامین­ها می­باشد. قسمت آلی این گیاه عمدتا شامل کربوهیدرات بوده و بیش­ترین بخش ترکیبات غیرآلی آن را سولفور تشکیل می­دهد که در طعم و بوی این گیاه مشارکت دارد. قسمت اعظم بخش سولفوری سیر، آلیسین و ترکیبات دی‏آلیل دی‏سولفید و دی‏آلیل تری‏سولفید است که دارای خاصیت آنتی ­اکسیدانتی و ضدمیکروبی بوده و سبب طعم تند این گیاه می‏شود (8). سیر هم‏چنین حاوی پروستاگلندین­ها، فروکتان، پکتین، اسیدهای چرب، گلیکولیپیدها، فسفولیپیدها و اسیدهای آمینه ضروری است (9). سیر دارای ملاتونین می­باشد که به‏عنوان یک آنتی ­اکسیدانت قوی از دژنره شدن سلول­های جنسی جلوگیری می­کند. سلنیوم موجود در سیر، به‏عنوان یک آنتی ­اکسیدانت قوی در بهبود عمل‏کرد تولیدمثلی جنس نر از طریق بهبود قدرت جنبندگی اسپرم­ها نقش دارد. از طرف‏دیگر، آلیسین در سیر سبب محافظت اسپرم­های مردان می­شود (10). افزودن عصاره­ی سیر به آب آشامیدنی موش­های نر، وزن اپیدیدیم و غدد وزیکول سمینال را افزایش داده و هم‏چنین شمار اسپرم­ها به‏میزان قابل توجهی افزایش یافت (11). ویتامین C موجود در سیر می­تواند رادیکال­های آزاد سلولهای بیضه را تعدیل داده و در تولید و تحریک آندروژنیک بیضه و تمایز بافت بیضه­ای اثرگذار باشد (12، 13).

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر افزودن سطوح مختلف عصاره گیاه سیر به منی قوچ عربی بر فراسنجه­های کیفی اسپرم می­باشد.

 

مواد و روش‌ها

بخش مزرعه­ای پژوهش حاضر طی فصل تولیدمثل (پاییز) گوسفند عربی، در ایستگاه دامپروری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان واقع در شهر ملاثانی در 36 کیلومتری شمال شرقی اهواز انجام شد. قوچ­های مورد مطالعه در یک جایگاه مسقف نیمه باز با کف بتونی، در نزدیکی جایگاه میش­ها نگه‏داری می­شدند. جایگاه دارای آخور و آبشخور دسته جمعی بوده و آب و غذا در حد اشتها در اختیار دام­ها قرار داشت. جیره­ی دام­ها متشکل از جو، یونجه­ی خشک، کاه و سیلاژ ذرت بود. هم‏چنین جهت جلوگیری از کمبود احتمالی مواد معدنی، بلوک لیسیدنی در اختیار دام­ها قرار گرفت. در این آزمایش، تعداد 12 راس قوچ بالغ نژاد عربی با سن 2 تا 3 سال و وزن 75 کیلوگرم به‏کار رفتند. اسپرم­گیری به‏روش تحریک الکتریکی با دستگاه الکترواجاکولیتور به‏طور هفتگی و به‏مدت 6 هفته طی ماه­های مهر تا آذر که مصادف با فصل تولیدمثلی گوسفند عربی بود انجام گرفت. منی جمع­آوری شده از قوچ­ها به‏منظور از بین بردن اثرات فردی بلافاصله با هم مخلوط شده و پس از رقیقسازی با رقیق­کننده بر پایه تریس، به 5 قسمت جهت تخصیص تیمارهای آزمایشی تقسیم شد. جنبایی اولیه اسپرم­ها حدود 80 درصد بود. مشخصات رقیق‏کننده منی در جدول 1 ارایه شده است. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف عصاره گیاه سیر (صفر، 50، 100، 150 و 200 میکرولیتر در میلی­لیتر) بودند که به منی رقیق­شده قوچ عربی افزوده شدند. عصاره آماده و خالص سیر از شرکت دارویی زردبند تهران تهیه شد. نمونه­های منی مربوط به‏هر تیمار، در زمان­های صفر، 24، 48 و 72 ساعت پس از نگه­داری به حالت مایع در دمای 5 درجه­ سانتیگراد، تحت ارزیابی فراسنجه­های کیفی اسپرم­ها شامل درصد جنبایی، زنده­مانی، ناهنجاری­های مورفولوژیکی و سلامت غشای پلاسمایی قرار گرفتند.

 

جدول 1: ترکیب رقیق­کننده­ی تریس و زرده­ی تخم­مرغ

اجزای رقیق­کننده                                                                                                                 مقدار اجزا

تریس(هیدروکسی متیل آمینومتان) (گرم)                                                                                      634/3

فروکتوز (گرم)                                                                                                                            5/0

اسیدسیتریک(منوهیدرات) (گرم)                                                                                                     99/1

زرده­ی تخم­مرغ (میلی­لیتر)                                                                                                               14

آب مقطر (میلی­لیتر)                                                                                                                    100

 

به‏منظور بررسی میزان جنبایی اسپرم، از سیستم کاسا و برای ارزیابی درصد اسپرم­های زنده و نیز برآورد اسپرم­های ناهنجار از روش رنگ­آمیزی ائوزین– نیگروزین استفاده شد. برای بررسی سلامت غشای اسپرم­ها نیز محلول هیپواسموتیک به‏کار رفت. واکنش اسپرم­ها به محیط هیپواسموتیک به‏صورت تورم دم است. در این حالت اسپرم­هایی که غشای پلاسمایی سالمی دارند به محلول واکنش نشان می­دهند، ولی اسپرم­های ناسالم بدون واکنش باقی می­مانند. در زمان پایانی نگه‏داری منی (72 ساعت پس از افزودن تیمارها)، غلظت مالون­دی­آلدئید (MDA) در نمونه­ها جهت بررسی نرخ پر اکسیداسیون لیپیدهای غشای پلاسمایی اسپرم­ها با استفاده از واکنش تیوباربیتوریک اسید (TBA) طبق روش پلسر و همکاران (14) انجام شد.

نتایج به‏دست آمده از پژوهش حاضر در قالب طرح کامل تصادفی، با استفاده از برنامه­ی نرم افزاری SPSS (نسخه 20) مورد آنالیز قرار گرفت. جهت بررسی کیفیت اسپرم و غلظت مالون­دی­آلدئید پلاسمای منی در هر کدام از زمان­ها از تحلیل واریانس یک طرفه (One way  ANOVA) و برای مقایسه میانگین­ها، آزمون مقایسه­ای چند دامنه­ای دانکن به‏کار رفت.

مدل آماری طرح به‏صورت زیر می­باشد:

 

Yij: مشاهدات مربوط به صفات

:  میانگین کل مشاهدات

Ti: اثر تیمار

Eij : اثر خطا

 

نتایج

تاثیر افزودن سطوح مختلف عصاره سیر به منی قوچ عربی بر فراسنجه­های کیفی اسپرم بلافاصله پس از اسپرم­گیری در جدول 2 ارائه شده است. در این زمان، درصد تحرک پیش­رونده، جنبایی کل، زنده­مانی و سلامت غشای پلاسمایی اسپرم در سطوح مختلف عصاره سیر افزوده شده، تفاوت معنی­داری با شاهد نداشت (05/0p>). اما به لحاظ عددی، عصاره سیر در سطح 50 میکرولیتر در میلی­لیتر منی، بیش‏ترین مقدار این فراسنجه­ها را به‏خود اختصاص داد. بلافاصله پس از اسپرم­گیری، میزان ناهنجاری­های مورفولوژیکی اسپرم تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند (05/0p>).

 

جدول 2: تاثیر سطوح مختلف عصاره سیر بر فراسنجه­های کیفی اسپرم (درصد) قوچ عربی (بلافاصله پس از اسپرم­گیری)

 

 تیمارها

(μl/ml)

تحرک پیشرونده

جنبایی کل

زنده­مانی

 

 ناهنجاری مورفولوژیکی

سلامت غشای پلاسمایی

 

شاهد

74/5± 15/43ab

31/3± 55/80ab

03/3± 25/82ab

48/0± 75/3

22/3± 50/67ab

 

 

50

47/9 ± 85/62a

82/3± 43/90a

03/3± 08/92a

65/0± 50/3

56/4± 00/80a

 

 

100

51/4 ±83/48ab

80/1± 38/84ab

25/3± 75/84ab

41/0± 00/4

27/4± 75/73ab

 

 

150

86/6 ± 53/46ab

74/6± 13/79ab

10/6± 25/81ab

44/0± 00/4

61/6± 50/67ab

 

 

200

44/5 ± 78/40b

05/5± 83/70b

79/4± 50/72b

48/0± 25/4

23/3± 53/62b

 

                         

تفاوت میانگینها (± خطای معیار) با حروف نامشابه در هر ستون معنی دار است (05/0P<)

 

تاثیر افزودن سطوح مختلف عصاره سیر به منی قوچ عربی بر فراسنجه­های کیفی اسپرم در زمان 24 ساعت پس از اسپرم­گیری و نگه‏داری منی به‏حالت مایع در 5 درجه سانتیگراد در جدول 3 آمده است. بیش‏ترین میزان تحرک پیش‏رونده و جنبایی کل اسپرم در سطح 50 میکرولیتر در میلی‏لیتر عصاره سیر مشاهده شد (50/0<p).

در این زمان، درصد اسپرم­های زنده و سلامت غشای پلاسمایی اسپرم در گروه شاهد نسبت به تیمارهای آزمایشی با عصاره­ سیر اختلاف معنی­داری نشان نداد (05/0p>)، هر چند به لحاظ عددی، بیش‏ترین میزان این فراسنجه­ها در همان سطح 50 میکرولیتر در میلی‏لیتر عصاره سیر ثبت شد. درصد اسپرم­های با ناهنجاری­های مورفولوژیکی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0p<).

 

                جدول 3: تاثیر سطوح مختلف عصاره سیر بر فراسنجه­های کیفی اسپرم (درصد) قوچ عربی (24 ساعت پس از اسپرم­گیری)

 تیمارها

)μl/ml(

تحرک پیشرونده

جنبایی کل

زنده­مانی

 

 ناهنجاری مورفولوژیکی

سلامت غشای پلاسمایی

    شاهد    

47/2± 83/26b

94/6± 10/66b

74/6± 25/70ab

42/0± 00/5

25/6± 25/56ab

 

50

31/7 ± 17/44a

67/4± 90/84a

79/3± 00/87a

29/0± 50/5

41/4± 33/73a

 

100

45/4 ±88/23b

03/5± 10/63bc

27/4± 75/68ab

25/0± 75/5

08/4± 00/55abc

 

150

13/4 ± 08/21b

60/6± 80/55bc

82/5± 25/61b

26/0± 25/5

95/5± 50/47bc

 

200

04/4 ± 50/16b

19/7± 43/43c

25/6± 75/48b

41/0± 00/6

18/7± 25/36c

 

تفاوت میانگین‏ها (خطای± معیار) با حروف نامشابه در هر ستون معنی دار است (05/0p<).

 

تاثیر افزودن سطوح مختلف عصاره سیر به منی قوچ عربی بر فراسنجه­های کیفی اسپرم در زمان 48 ساعت پس از اسپرم­گیری و نگه‏داری منی به‏حالت مایع در 5 درجه سیلویوس، در جدول 4 مشاهده می­شود. در این زمان، به‏غیر از سطوح 100 و 200 عصاره سیر که باعث کاهش میزان تحرک پیشرونده اسپرم نسبت به گروه شاهد شدند (05/0p<)، سایر سطوح عصاره سیر تاثیر معنی­داری بر این فراسنجه اسپرم در مقایسه با گروه شاهد نداشتند (05/0p>). هر چند که سطح 50 میکرولیتر در میلی‏لیتر عصاره سیر موجب بهبود معنی­دار درصد جنبایی کل اسپرم­ها نسبت به سایر سطوح سیر شد (05/0p<)، اما در مقایسه با شاهد بی­تاثیر بود. در این زمان، بیش‏ترین درصد اسپرم­های زنده مربوط به سطح 50 میکرولیتر در میلی‏لیتر عصاره سیر بود که اختلاف معنی­داری با همه تیمارهای آزمایشی داشت (05/0p<). تاثیر تیمارها بر میزان ناهنجاری­های مورفولوژیکی اسپرم غیرمعنی­دار بود (05/0p>). ضمنا با توجه به جدول مشخص می­شود که دوز بالای عصاره سیر، اثر نامطلوبی بر اغلب این این فراسنجه­های اسپرم داشت.

 

جدول 4: تأثیر سطوح مختلف عصاره سیر بر فراسنجه­های کیفی اسپرم (درصد) قوچ عربی (48 ساعت پس از اسپرم­گیری)

 

 

 تیمارها

)μl/ml(

         تحرک پیشرونده

جنبایی کل

زنده­مانی

 

 ناهنجاری مورفولوژیکی

سلامت غشای پلاسمایی

شاهد

75/2± 37/25a

04/4± 95/55ab

14/4± 00/57b

42/0± 75/5

66/3± 25/46ab

 

سیر 50

37/3 ± 07/25ab

56/4± 00/65a

01/6± 67/71a

65/0± 50/7

04/5± 00/55a

 

سیر 100

49/3 ±10/13bc

22/10± 10/41b

05/6± 67/56b

48/0± 25/7

00/6± 33/43abc

 

سیر 150

37/4 ± 53/19abc

67/4± 00/43b

79/4± 50/47bc

65/0± 50/6

49/4± 00/35bc

 

سیر 200

85/3 ± 90/11c

77/3± 27/39b

96/2± 33/41c

63/0± 50/7

64/1± 67/31c

 

                         

تفاوت میانگین ها (± خطای معیار) با حروف نامشابه در هر ستون معنی دار است (05/0p<).

 

در جدول 5، تاثیر افزودن سطوح مختلف عصاره سیر به منی قوچ عربی بر فراسنجه­های کیفی اسپرم در زمان 72 ساعت پس از اسپرم­گیری و نگه‏داری منی به حالت مایع در  درجه 5 درجه سیلویوس، ارایه شده است. بیش‏ترین میزان تحرک پیش‏رونده و زنده­مانی اسپرم مربوط به سطح 50 میکرولیتر در میلی‏لیتر عصاره سیر بود (05/0p<). در این زمان، جنبایی کل اسپرم بین تیمارهای آزمایشی با شاهد تفاوت معنی­داری نداشت (05/0p>). هرچند که ناهنجاری­های مورفولوژیکی اسپرم تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند (05/0p>)، اما سلامت غشای پلاسمایی اسپرم در غلظت 50 میکرولیتر در میلی‏لیتر عصاره سیر بیشتر از گروه شاهد بود (05/0p<). 

 

            جدول 5: تأثیر سطوح مختلف عصاره سیر بر فراسنجه­های کیفی اسپرم (درصد) قوچ عربی (72 ساعت پس از اسپرم­گیری)

 تیمارها

(μl/ml)

تحرک پیشرونده

جنبایی کل

زنده­مانی

 

 ناهنجاری مورفولوژیکی

سلامت غشای پلاسمایی

 

شاهد

09/1± 63/8b

23/4± 87/26ab

53/3± 33/28bc

65/0± 50/6

89/2± 10/15bcd

 

 

سیر 50

45/1 ± 33/17a

43/8± 67/39a

89/2± 00/55a

64/0± 50/8

41/4± 33/33a

 

 

سیر 100

38/0 ±57/6b

70/4± 50/26ab

67/1± 33/38b

71/0± 00/7

67/1± 67/26ab

 

 

سیر 150

42/1 ± 77/5b

83/3± 77/16b

89/2± 00/30bc

64/0± 50/7

50/2± 50/12d

 

 

سیر 200

28/2 ± 13/8b

33/3± 70/20b

40/2± 33/23c

48/0± 75/7

56/2± 55/12cd

 

                       

تفاوت میانگین­ها (خطای± معیار) با حروف نامشابه در هر ستون معنی­دار است (05/0p<).

 

با توجه به جدول 6، با افزودن سطوح مختلف عصاره سیر به منی قوچ عربی و نگه‏داری آن به‏مدت 72 ساعت تحت شرایط مایع در 5 درجه سیلویوس، غلظت مالون­دی­آلدئید پلاسمای منی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت.

 

                              جدول 6: تأثیر سطوح مختلف عصاره سیر بر غلظت مالون­دی­آلدئید منی قوچ عربی (72 ساعت پس از اسپرم­گیری)

 تیمارها

(μl/ml)

مالون دی آلدئید

 (نانومول در میلی­لیتر)

شاهد    

03/0± 65/1

 

سیر 50

03/0 ± 45/1

 

سیر 100

03/±0 60/1

 

سیر 150

08/0 ± 84/1

 

سیر 200

05/0 ± 69/1

 

  تفاوت میانگین­ها (خطای± معیار) معنی­دار نیست (05/0p>).

 

بحث

در تحقیقی، با بررسی تاثیر تغذیه­ای پودر سیر بر خصوصیات منی قوچ دولان مشخص شد که سطوح مختلف پودر سیر بر حرکت پیش‏رونده، جنبایی و زنده­مانی اسپرم اثر معنی­داری نداشت (15). از طرفی، در بررسی تاثیر عصاره آبی سیر بر میزان مورفولوژی طبیعی، تحرک و غلظت اسپرم و نیز فعالیت آنتی ­اکسیدانتی منی موش صحرایی معلوم شد که میزان این فراسنجه­ها در گروه­های درمانی در مقایسه با شاهد کاهش یافت (16)، که مغایر با مشاهدات مطالعه حاضر با افزودن مستقیم عصاره سیر به منی قوچ عربی می­باشد. چرا که در تحقیق حاضر، با گذشت زمان نگه‏داری منی به‏حالت مایع در 5 درجه سلسیوس، سطوح کمتر عصاره سیر (به‏خصوص 50 میکرولیتر در میلی­لیتر) موجب بهبود اغلب فراسنجه­های کیفی اسپرم قوچ عربی شد. در مطالعه دیگر، عصاره هیدروالکلی سیر به‏عنوان یک آنتی ­اکسیدانت قوی توانست بافت بیضه موش را در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کند (10). با بررسی اثر سیر خام و پخته بر تغییرات هیستوپاتولوژیک و هیستومورفومتریک بیضه و اپیدیدیم و اثر بر روند اسپرماتوژنز در موش صحرایی، تجویز سیر پخته ضمن تاثیرگذاری بر تکثیر سلول­های جنسی در لوله‏های منی­ساز بیضه و اپیدیدیم، روند اسپرماتوژنز را نسبت به گروه کنترل سرعت بخشید. تجویز سیر خام دارای اثرات مخرب روی بافت بیضه و فرایند اسپرماتوژنز در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل بود (17). در تحقیق دیگر مشخص شد که سیر از اکسیداسیون منی در بیضه موش محافظت می­کند. طوری­که استفاده از عصاره سیر نسبت به گروه شاهد به­طور معنی­داری فعالیت MDA منی را کاهش داد (4)، که مغایر با یافته­های مطالعه حاضر است. در بررسی تاثیر عصاره­ی سیر بر اسپرماتوژنز و هورمون­های جنسی در موش نر آزمایشگاهی تحت استرس گرمایی مشاهده شد که استرس گرمایی موجب کاهش میزان هورمون­های تولیدمثلی نر و سلول­های اسپرماتوژنیک شده ولی عصاره­ی سیر به­صورت وابسته به دوز توانست با خاصیت محافظتی، این کاهش را جبران نموده و نقش تعدیل­کننده­ای بر پتانسیل تولیدمثلی تحت استرس­گرمایی داشته باشد (18). نتایج یک مطالعه که جمع­بندی 18 تحقیق تجربی در رابطه با تاثیر سیر بر باروری مردان است، حاکی از تاثیر بالقوه سیر در افزایش باروری و اسپرماتوژنز، افزایش سطح تستسترون و بهبود ساختار بیضه می­باشد. سیر احتمالا به­دلیل خاصیت آنتی­ اکسیدانتی آن باعث افزایش باروری می­شود. با این حال، آزمایشات بالینی بیش‏تری توصیه می­شود (19). در تحقیقی که اثر مکمل روغن­ سیر بر استرس اکسیداتیو بیضه و غدد درون­ریز ناشی از سیکلوفسفامید در موش مورد بررسی قرار گرفت، مشخص شد که مکمل روغن سیر می­تواند سطح هورمون‏های جنسی را تقویت کرده و با خاصیت آنتی­ اکسیدانتی خود آسیب بافتی را کاهش دهد (20). کاظمیان و همکاران (21) با بررسی اثر عصاره­ی هیدروالکلی موسیر بر روی بیضه و فرایند اسپرماتوژنز در موش گزارش کردند که عصاره­ی هیدروالکلی موسیر با افزایش سلول­های جنسی در بافت بیضه، به تقویت قوای جنسی موش سوری نر کمک می­کند. در تحقیقی، افزودن عصاره سیر به منی خرگوش نر سبب کاهش معنی­دار غلظت مالون­دی­آلدئید در مقایسه با گروه شاهد شد (22). جلالی­کوهی و همکاران (23) در تحقیقی به بررسی اثر عصاره برگ زیتون بر ذخیره­سازی منی خروس پرداخته و بیان نمودند که افزودن سطوح پایین عصاره برگ زیتون به منی خروس، میزان تولید مالون­دی‏آلدئید را به‏طور معنی­داری کاهش داد، ولی در نمونه­هایی که دوز بالاتری از عصاره برگ زیتون استفاده شده بود، غلظت مالون­دی­آلدئید نسبت به گروه شاهد افزایش چشم‏گیری داشت. در مطالعه حاضر، سطوح به‏کار رفته عصاره سیر بر غلظت مالون­دی­آلدئید پلاسمای منی قوچ عربی بی­تاثیر بود. مطالعات در خصوص افزودن عصاره­های گیاهی مختلف به منی حیوانات که همچون سیر خاصیت آنتی­ اکسیدانتی دارند، با نتایج متفاوتی همراه بوده است. در تحقیقی، عصاره اتانولی مریم­گلی­ سهندی باعث بهبود تحرک، زنده­مانی و یک‏پارچگی غشایی اسپرم­های گاو هلشتاین بعد از فرایند انجماد-یخ­گشایی شد (24). در مطالعه دیگر، افزودن دوز کمتر عصاره مرزه ماکرانتا در مقایسه با دوزهای بالای آن سبب بهبود فراسنجه‏های کیفی اسپرم گاو هلشتاین متعاقب فرایند انجماد–یخ­گشایی شد (25). استفاده از سطوح پایین اسانس الکلی رزماری در رقیق کننده منی خروس با افزایش کیفیت اسپرم پس از فرآیند یخ­گشایی همراه بود (26). در تحقیق دیگر، افزودن عصاره آبی گیاه رزماری به رقیق‏کننده منی بز، سبب افزایش فراسنجه‌های کیفی اسپرم شامل تحرک، زنده­مانی، یک‏پارچگی غشای پلاسمایی و کاهش مقدار ناهنجاری­های مورفولوژیکی اسپرم­ها شد (27). طباطبایی وکیلی و همکاران (28) با افزودن عصاره اسطوخودوس به رقیق‏کننده منی خروس مشاهده کردند که دوزهای پایین این عصاره در مقایسه با سطوح بالاتر آن سبب بهبود فراسنجه­های کیفی اسپرم در مقایسه با شاهد شد که موافق با یافته­های مطالعه حاضر در قوچ عربی با استفاده از عصاره سیر می­باشد. در مطالعه دیگر، با افزودن سطوح مختلف عصاره گیاه پونه (شامل صفر، 100 و 200 میکرولیتر بر میلی­لیتر مشابه با مطالعه ما) به منی قوچ بلوچی، بیش‏ترین درصد تحرک پیش‏رونده اسپرم مربوط به بیش‏ترین دوز عصاره بود که تحقیق حاضر مغایر با یافته­های این پژوهش می­باشد (29). با بررسی تاثیر افزودن سطوح 100، 150 و 200 میکرولیتر عصاره زغال اخته به رقیق‏کننده منی قوچ قزل مشخص شد که سطح 150 میکرولیتر در میلی­لیتر این عصاره با بهبود فراسنجه­­های کیفی اسپرم بعد از فرایند انجماد – یخ­گشایی همراه بود (30). در تحقیق دیگر، استفاده از مقادیر افزایشی عصاره آویشن در رقیق‏کننده منی قوچ مغانی نشان داد که دوزهای پایین این عصاره (2، 4 و 8 میلی­لیتر در دسی­لیتر) سبب بهبود فراسنجه­های درصد تحرک کلی و پیش‏رونده، زنده مانی و سلامت غشای پلاسمایی اسپرم­ها متعاقب فرایند انجماد و یخ­گشایی شد. این در حالی است که بالاترین دوز به‏کار رفته عصاره آویشن یعنی 16 میلی­لیتر در دسی­لیتر اثر منفی بر تمام صفات ارزیابی شده داشت (31). عسگری و همکاران (32) نیز با افزودن سطوح مختلف عصاره دانه خرنوب به رقیق‏کننده منی قوچ نژاد فراهانی گزارش دادند که سطح 05/0 میلی­لیتر این عصاره در مقایسه با سطوح بالاتر آن (1/0، 15/0 و 20/0 میلی­لیتر) می­تواند سبب محافظت بهتر اسپرم­ها طی فراید انجماد و یخ­گشایی شود. این مشاهدات مشابه با نتایج مطالعه حاضر مبنی بر عمل‏کرد بهتر دوز پایین عصاره سیر (50 میکرولیتر در میلی­لیتر) در محافظت از اسپرم­های قوچ عربی طی فرایند نگه‏داری منی به‏حالت مایع می­باشد. تقریبا تمام سلول­ها دارای مواد و آنزیم­هایی هستند که می­توانند اثرات سمی انواع اکسیژن­های واکنش پذیر را خنثی کنند. اما میزان توانایی آنتی­ اکسیدانت‏های اسپرم در مقایسه با دیگر سلول­ها پایین­تر است و این سلول­ها نسبت به فشارهای اکسیداتیو آسیب پذیرتر هستند (33). فعالیت آنتی ­اکسیدانتی سیر به‏واسطه ترکیبات سولفوری موجود در آن می­باشد که این مواد در عصاره سیر، فراوان دیده می­شود. افزودن عصاره­ی سیر به آب آشامیدنی موش­های نر سبب بهبود عمل‏کرد تولیدمثلی آن­ها شد (11). آلیسین موجود در سیر دارای خواص ضدمیکروبی قوی­تر از برخی آنتی بیوتیک­ها نظیر پنی­سیلین، آمپی‏سیلین، داکسی‏سیلین، استرپتومایسین و سفاکسیلین علیه بسیاری از باکتری­های گرم مثبت و منی می­باشد (34). این نکته می­تواند در نگه‏داری منی حیوانات تحت شرایط مایع نیز حائز اهمیت باشد. چرا که یکی از عوامل افت کیفیت اسپرم­ها، رشد میکروارگانیسم­ها در مایع منی است. سیر در محافظت از DNA اسپرم و بازسازی آن نیز موثر بوده و با دارا بودن ویتامین­های C، B و E، در ظرفیت­یابی اسپرم نقش داشته و خاصیت آنتی­ اکسیدانتی دارد (19).

 

نتیجه­گیری

به‏طور­کلی از مطالعه حاضر می­توان نتیجه گرفت که با افزودن سطوح مختلف عصاره سیر به رقیق­کننده منی قوچ عربی، استفاده از دوزهای پایین­تر عصاره سیر (ترجیحا 50 میکرولیتر در میلی­لیتر) سبب بهبود اغلب فراسنجه­های کیفی اسپرم طی زمان­های مختلف نگه‏داری منی به‏حالت مایع تحت دمای 5 درجه سلسیوس شد. هر چند غلظت مالون­دی­آلدئید پلاسمای منی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. لذا مصرف مقادیر پایین عصاره سیر در رقیق‏کننده منی قوچ به‏منظور بهبود عمل‏کرد اسپرم توصیه می­شود.

 

تشکر و قدردانی

از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان به‏سبب فراهم نمودن امکانات تحقیق حاضر تشکر و قدردانی می­شود.

1. Storey BT. Biochemistry of the induction and prevention of lipoperoxidative damage in human spermatozoa. Mol Hum Reprod. 1997; 3(3): 203-214.
2. Aitken RJ,  de Iuliis  GN,  Finnie  JM,  Hedges A, et al. Analysis of the relationships between oxidative Stress, DNA damage and sperm vitality in a patient population: development of diagnostic criteria. Hum Reprod. 2010; 25(10): 2415-2426.
3. Baumber J, Ball BA, Gravance CG, Medina V. et al. The effect of reactive oxygen species on equine sperm moltility, viability, acrosomal integtity, mitochondrial membrane potential and membrane lipid peroxidation. Androl. 2000; 21(6): 895-902.
4. Ghiasi Ghalehkandi J. Garlic (Allium sativum) juice protects from semen oxidative stress in male rats exposed to chromium chloride. Anim. Reprod. 2014; 11(4): 526-532.
5. Agarwal  A, Sekhon LH. The role of antioxidant therapy in the treatment of male infertility. Hum Fertil. 2010; 13(4) : 217-225.
6. Bansal AK, Bilaspuri GS. Impacts of oxidative stress and antioxidants on semen functions. Veterinary Medicine International. 2011; Article ID 686137: 1-7.
7. Malo C, Gil L, Cano R, Martinez F, et al. Amtioxidant effect of rosemary (Rosmarinus officinalis) on boar epididymal spermatozoa during cryopresetrvation. Theriogenol. 2011; 75(9): 1735-1741.  
8. Block E. Garlic and other Alliums: the lore and the science. Cambridge: Royal Society of Chemistry. 2010; 49(40): Pp7162.
9. Mousavi T. Rafiei A, Amjadi O, Yoosefpour M, et al. Medicinal and nutritional properties of grapes in islamic references, traditional, and modern medicine. J Mazandaran Univ Med Sci. 2015; 25(130): 169-190.
10. Soleimanzadeh A, Malekifard F, Kabirian A. Protective effects of hydro-alcoholic garlic extract on spermatogenic disorders in streptozotocin- induced diabetic C57BL/6 mice. Sci J Kurdistan Uni Med Sci. 2017; 22(4): 8-117.
11. Pedraza chaverri J, Maldonado PD, Medinacampos ON, Olivares-corichi IM. Garlic ameliorates gentamicin ne phrotoxicity: relation to antioxidant enzymes. Free Rad Biol Med. 2000; 29(7): 602-11.
12. Santos J, Almajano MP, Carbo R. Antimicrobial and antioxidant activity of crude onion (Alliam cepa L.) extracts. Int J Food Sci Tech. 2010; 45(2): 403-409.
13. Mirfarhadi M, Johari H. The effect of hydroalcohlic Allum sativum extract on Sexual hormones in mature male rats under chemotherapy with cyclophosphamide. Zahedan J Res Med Sci. 2015; 27(7): 1-5.
14. Placer ZA, Cushman LL, Johnson BC. Estimation of product of lipid peroxidation (malonyl dialdehyde) in biochemical systems. Anal Biochem 1966; 16(2): 359-364.
15. Amini M, Jafari Ahangari Y, Hassanpour Y, Bazyar A. et al. Effect of differen levels of garlic powder on semen parameters in Dallagh ram. Fifth Congress Ani Sci. 2012.
16. Hosseini N, khaki A. Effect of Aqueous extract of garlic (Allium saivum) on sperms morphology, motility, concentration and its antioxidant activity in rats. Afinidad. 2014; 80(566): 201-204.
17. Bahrami Kh, Mahjoor A, Johari H, Bahrami R. et al. Comparative study on histopatological and histomorphometric effect of raw and cooked garlic on spermatogenesis in testis and epidydims of rats. J Fasa Univ Med Sci. 2014; 3(4): 371-379.
18. Modaresi M, Mohajer M. The effect of garlic extract on spermatogenesis and sexual hormones in heat-stressed male mice. J Adv Biomed Res. 2015; 23(101): 88-97.
19. Mousavi H, Tabnak M, Alaei Sheini F, Hasanzadeh Bezvan M. et al. Effect of garlic (Allium sativum) on male fertility: a systematic review. J Herbmed Pharmacol. 2018; 7(4): 306-312.
20. Ekeleme-Egedigwe CA, Famurewa AC, David EE, Eleazu CO. et al. Antioxidant potential of garlic oil supplementation prevents cyclophosphamide-induced oxidative testicular damage and endocrine depletion in rats. J Nutr Intermed Met. 2019;18(2019): 1-6.
21. Kazemian S, Karimi A, Pilevariyan A, Ghandi AR. The effect of hydro-alcoholoc shallots extract on testis and spermatogenesis in Balb/C mice. J Adv Med Biomed Res. 2017; 25(109): 50-62.
22. Alsenosy AWA, Ayman HAA. Effect of garlic supplementation to rabbit semen extender on semen metabolic and oxidative markers. Alexandria J Vet Sci. 2019; 60(1): 94-101.
23. Jalali Kohi SM, Mohammadi M, Rostaei-Ali Mehr M. Effect of olive leaf extract on rooster semen storage. J Anim Prod. 2016; 18(2): 377-385.
24. Farhadi R, Daghighkia H., Hosseinkhani A, Ghasemi Panahi B. et al. Effect of Origanum vulgare ethanol extract on quality parameters and malondialdehyde concentration of cryopreserved Holstein bull sperm. Anim Sci Res. 2015; 25(1): 1-11.
25. Daghighkia H, Shahbazzadeh R, Ashrafi I. Antioxidant effect of Macrantha satureja extraction on microscopic and biochemical parameters of bull sperm after freeze -thawing process. Anim Sci J. 2015; 28(108): 101-112.
26. Shafigh H, Shakeri M, Zeinoaldini S, Kohram H, et al., Improving sperm cryopreservation of rooster by using rosemary alcoholic essential oil. J Anim Prod. 2016; 18(3): 615-624.
27. Zanganeh Z, Zhandi M, Zare-Shahneh A, Najafi A. et al. Does rosemary aqueus extract improve buck semen cryopreservation? Small Ruminant Res. 2013; 114(2013): 120-125.
28. Tabatabaei Vakili S, Aghaei A, Kazemizadeh A. Effect of different concentrations of Lavandula angustifolia extract on semen quality of rooster during storage in liquid condition. Res Anim Prod. 2020; 27(11): 74-81.
29. Alizadeh K, Bahri Binabaj F, Mojtahedin A. Study of effect of adding horsmint ethanol extract and cysteine into extender on fertility features of frozen Baluchi ram semen after thawing. J Ruminant Res. 2020; 8(1): 49-62.
30. Daghighkia H, Zare Ghaleh Jigh F, Najafi A, Vaseghi H. Effect of Bilberry extract in semen extender on ram semen quality after freeze-thawing process. J Anim Prod. 2016; 18(4): 831-840.
31. Vahedi V, Hedayat Evrigh N, Behroozlak M, Dirandeh E. Antioxidant effects of Thyme (Thymus vulgaris) extract on ram sperm quality during cryopreservation. Iran J Applied Anim Sci. 2018; 8(2): 263-269.
32. Asgari M, Khodaei Motlagh M, Kazemi Bonchenari M, Vahedi V. Antioxidant effect of carob seedextract (Ceratoniasiliqua L) on quality parameters Farahani ram sperm after freeze-thawing. J Cell Tissue. 2020; 11(1): 1-13.
33. Sreejith JN, Brar AS, Ahuja CS, Sangha SPS. et al. A comparative study on lipid peroxidation, activities of antioxidant enzymes and viability of cattle and buffalo bull spermatozoa during storage at refrigeration temperature. Anim Reprod Sci. 2006; 96: 21-29.
34. Bakri IM, Douglas CW. Inhibitory effect of garlic extract on oral bacteria. Arch Oral Biol. 2005; 50(7): 645-651.