نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
هدف: با توجه به اینکه مطالعات کاربردی و مولکولی در Ranunculaceae در حال افزایش است، بررسی و درک تکوین گل در این تیره ضروری است. در این پژوهش مراحل و چگونگی تکوین تخمک در گیاه Adonis flammea بررسی شد.
مواد و روشها: گل‌های جوان و غنچهها در مراحل مختلف برداشت، در FAA 70 تثبیت و در الکل 70 درصد نگهداری شدند. نمونهها پس از آب‌گیری و قالب‌گیری در پارافین، با میکروتوم برش‌گیری شدند .رنگ آمیزی با PAS و هماتوکسیلین انجام گرفت. لام‌های تهیه شده از مراحل مختلف تکوینی با دقت با استفاده از میکروسکوپ نوری بررسی و عکسبرداری شدند.
نتایج: نتایج نشان داد تخمک ها در A. flammea از نوع واژگون، دو پوششی و پرخورش است. مجرای سفت با پوسته درونی تشکیل میشود. مگاسپروسیت پس از تقسیم میوز تترادهای با هر دو نوع آرایش خطی و غیرخطی را ایجاد می کند. تکوین کیسه رویانی از تیپ پلیگونوم پیروی میکند. سلولهای آنتیپُد پایا هستند که در مرحله اندوسپرم سلولی تحلیل میروند. ارتباطات سیتوپلاسمی سلولهای کیسه رویانی، تحلیل برخی از تخمکها و بهدنبال آن سقط تخمک و رویان در برخی از موارد مشاهده شدند.
نتیجه گیری: الگوهای تکوین تخمک و کیسه رویانی از نهاندانگان و تیپ پلیگونوم تبعیت می کنند. ولی پایایی آنتی‌پُدها، تشکیل کلاهک خورشی، ارتباطات سیتوپلاسمی بین سلولهای کیسه رویانی و عدم موفقیت در لقاح و سقط رویان در برخی از تخمکها از ویژگیهای گونه مورد مطالعه است که علت آن میتواند عوامل محیطی یا ژنتیکی باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Ovule and Megagametophyte Development in Adonis flammea Jacqu: Report of Ovule and Embryo Abortion
چکیده [English]
Aim: Since applied and molecular studies are increasing in Ranunculaceae, the study and understanding of the flower development in the familyis necessary. In this research ovule developmental stages in Adonis flammea were studied.
Material and Methods: The young flowers and buds were sampled in different developmental stages, fixed in FAA70 and kept in 70% ethanol. Samples were embedded in paraffin after dehydration and sliced using microtome. Staining was carried out with PAS and Hematoxylin. Prepared slides of different developmental stages were studied using light microscope and are photographed.
Results: Results showed that ova in A. flammea are anatropous, bitegumic and crassinucellate. Micropylar channel was constructed with inner integument. Megasporocyte produces both linear and nonlinear arrangement of tetrads after meiosis. Embryo sac development follows to the Polygonum type. Antipodal cells are persistent that degenerate at the cellular endosperm stage. Cytoplasmic connections of embryonic sac cells, degeneration of some ova, consciously abortion of ovules and embryo were also observed.
Conclusion: The patterns of ovule and embryo sac development are accordance with the Angiosperms and Polygonum type. But antipodal cells persistence, nucellar cap formation, cytoplasmic connections between embryo sac cells, fertilization failure and embryotocia in some ova are characters of the studied species that can due to genetical or environmental factors.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ovule
- Embryo sac
- Megagametophyte
- Adonis flammea
- Ranunculaceae
مقدمه
تیره آلاله موقعیت فیلوژنتیک برجسته‌ای در راسته Ranunculales دارد و بهنظر میرسد پایه و اساس گروه بزرگی از دولپهایها (یودایکت‌ها) باشد. این خانواده مجموعه قابل توجهی از ریخت شناسی اولیه و پیشرفته را در بر میگیرد. از جمله ویژگیهای رویان شناختی این تیره بدین شرح است: گل‌های منظم یا نامنظم، دوجنس یا تک جنس، برچههای آزاد یا متصل، برگه‌های چند تخمکی یا فندقه‌های یک تخمکی، تخمک پرخورش یا کمخورش، تک پوسته، دو پوسته یا فاقد پوسته، تکوین کیسه رویانی از تیپهای Allium و Polygonum پیروی میکند، و سلولهای آنتیپود زودگذر یا پایا هستند (1 و 2). پلیپلوئیدی مکرر در انواع سلولهای کیسه رویانی نظیر آنتی‌پودها، سینرژیدها، اندوسپرم و سوسپانسور گزارش شده است (3و 4) و ارتباط آشکاری که میان ساختار این سلولها و طول مدت زمان زندگی‌شان وجود دارد، نقش تغذیه‌ای آنها را پیشنهاد میکند (5). وقوع درون پلوئیدی در سلولهای آنتیپود، در اعضای این خانواده گزارش شده است (6 و 7). یکی از جنسهای این تیره جنس Adonis است که به طایفه Ranunculeae از زیر خانواده Ranunculoideae تعلق دارد. براساس مطالعات مرجع شناختی انجام گرفته گزارشی در مورد مراحل تکوین تخمک و کیسه رویانی گیاه مورد مطالعه و بهویژه در خصوص سقط تخمک و رویان در این جنس در دسترس نمی باشد. هدف این مقاله توسعه مطالعه نحوه تکوین تخمک و کیسه رویانی بهعنوان یک واحد زایای مهم در A. flammea است. بهعلاوه، آشکار ساختن خصوصیات ریختزایی تخمک علاوه بر درک کارایی مکانیسم تولید مثلی، سبب فهم بهتری از ردهبندی تیره آلاله نیز میشود.
مواد و روشها
گلها و جوانههای گونه مورد مطالعه در اوایل تابستان از زیستگاههای طبیعی در همدان، ضلع شرقی کوه الوند، منطقه مجاور امام زاده کوه (امام زاده محسن) (ع) جمع آوری شد. گلها و غنچهها در مراحل مختلف تکوین برداشت و جهت تثبیت در (Formalin Acetic acid Ethanol) FAA70 قرار داده شد و سپس در الکل 70 درصد نگهداری شدند. پس از قالب گیری، نمونهها در قالبهای پارافین با میکروتوم در اندازه 7 تا 10 میکرومتر برش‌گیری شدند (8). شفاف سازی نمونهها مطابق روش Yeung(9) و رنگ آمیزی مضاعف هسته و سیتوپلاسم بهوسیله هماتوکسیلین و ائوزین صورت گرفت. نمونههای مورد مطالعه با میکروسکوپ نوری CX21FS1 Olympus (Japan) بررسی شد و عکسبرداری به کمک دوربین دیجیتال مدل Canon G11 (Japan) انجام گرفت. با مطالعه تعداد زیادی لام تهیه شده مراحل تکوین تخمک و کیسه رویانی مشخص و مورد مطالعه قرار گرفت.
نتایج
تکوین تخمک
بر اساس نتایج بهدست آمده در گیاه مورد مطالعه، استقرار تخمکها در تخمدان از نوع جداری است. بنیان تخمکی پایه گرا است و بهصورت یک برآمدگی گنبدی شکل از سلولهای قاعده سطح شکمی برچه توسعه مییابد. پریموردیوم تخمک دارای 4 تا 7 لایه سلولی است (شکل A1). پریموردیوم تخمک، خمیدگی را از همان مراحل اولیه آغاز میکند (شکل A1). در داخل پریموردیوم تخمک، سلولهای آرکئوسپور به واسطه حجم زیاد، سیتوپلاسم متراکم و هسته بزرگ از بقیه سلولهای خورش قابل تشخیص هستند (شکلهای C1 و B1). در پریموردیوم تخمک A.flammea چندین سلول آرکئوسپوری وجود دارد که یکی از این سلولها به طور مستقیم به سلول مادر مگاسپور تمایز مییابد. سلول مادر مگاسپور در A.flammea، در لایه چهارم زیر اپیدرمی قرار دارد (شکلهای F1 وD1). پوستهها در قاعده پریموردیومهای تخمکی بنیان گذاری میشوند. ابتدا پوسته درونی و سپس پوسته بیرونی تشکیل میگردد. میکروپیل بهوسیله پوسته داخلی که متشکل از 2 لایه سلولی است شکل میگیرد. پوسته خارجی ضخیم و متشکل از 4 تا 5 لایه سلولی است. پوستههای تخمک در طرفین جسم تخمک، محل پیدایش نسبتا متقابل دارند و بنابراین میکروپیل حالت خطی صاف با انتهای داسی شکل دارد (شکلهای G4 ،F4،D3). خمیدگی تخمک با واکوئلدار شدن و رشد بیشتر سلولهای جهت مقابل به خمیدگی، مشخصتر میشود (شکلهای F2 و C2 ،B2 ،F1). با افزایش میزان خمیدگی ضمن رشد، تخمک به حالت کاملا خمیده در میآید و سپس در ضمن تشکیل کیسه رویانی، تخمکواژگون میشود. در نتیجه پوستههای تخمک در کنار پایه تخمک (فونیکول) قرار میگیرند (شکلهای F2 و C2–F1 ،D1).
شکل 1: مراحل اولیه تکوین تخمک و مگاسپوروژنز در A.flammea.A) بنیان تخمکی که بهصورت برآمدگی کوچکی در سطح شکمی تخمدان تشکیل شده و خمیدگی را از همان مراحل اولیه آغاز میکند در بعضی برچهها بیش از یک پریموردیوم شکل میگیرد ولی تنها یکی از آنها رشد میکند؛ B) بیش از یک سلول آرکئوسپوری در راس خورش شکل میگیرد (▲)؛ C) پیشرفت تقسیمات آرکئوسپور (Ar) بههمراه سیتوپلاسم متراکم آن و رشد پوسته؛ D) متافاز I(▲) در سلول مادر مگاسپور؛ E) آنافاز I (▲) در سلول مادر مگاسپور؛ F) حضور سلول مادر مگاسپور (mmc) در لایه چهارم. شاخص ۳۰ میکرومتر. مخففها: ii، پوسته درونی؛ oi، پوسته بیرونی؛ car، برچه؛ Po، پریموردیوم تخمکی، f، پایه تخمک (فونیکول).
در این گونه، مادگی با برچههای متعدد و آزاد بهطور مارپیچ و بهدنبال استقرار مارپیچی پرچمها روی نهنج برجسته قرار دارد. برچهها از آغاز کوزه مانند هستند (شکل H4). مادگی در نمونه مورد مطالعه، دارای پایک و همچنین کرک از نوع غدهای است (شکلهای F4 و C4). پریموردیوم تخمکی بهصورت برجستگی کوچک انگشت مانند دیده میشود (شکل B 1). تعداد این برجستگیها معمولا دو یا سه عدد میباشد که تنها یکی از آنها رشد میکند و بالغ میشود. در نمونه مورد مطالعه تخمک از نوع دو پوسته ای، متوسط خورش و واژگون است (شکلهای G4 و F4).
مگاسپورزایی و نمو گامتوفیت ماده
سلول مگاسپوروسیت با حجم زیاد، هسته درشت، سیتوپلاسم متراکم و شکل چند وجهی خود از سایر سلولهای خورش قابل تشخیص میباشد (شکلهای F1–D1). مگاسپوروسیت با انجام میوز مگاسپورها را تشکیل میدهد. با اولین تقسیم میوزی مگاسپوروسیت، دو سلول دیاد هاپلوئید تشکیل میگردد. دیاد در حالتی که هنوز سیتوکینز انجام نشده (شکل A2) قابل مشاهده است که پس از سیتوکینز هم دیاد طولی (شکل B2) و هم دیاد عرضی (شکل C2) مشاهده شد. دومین تقسیم میوزی موجب تشکیل چهار سلول تتراد میشود. تترادهای مشاهده شده از نوع خطی طولی و T شکل (شکلهای E2 و D2) است. از چهار سلول حاصل از میوز (تتراد)، سه سلول تحلیل میروند و در این نمونه موقعیت سلول مگاسپور عملکردی سفتی (میکروپیلی) است (شکل F2) که در نهایت به کیسه رویانی تحول مییابد.وقتی میوز با تشکیل تترادها به پایان می رسد، پوسته تخمک حدود 4/3 جسم تخمک را میپوشاند. هسته سلول بنیادی کیسه رویانی سه تقسیم میتوزی متوالی را انجام میدهد و بهترتیب کیسه رویانی دو هستهای و چهار هستهای را ایجاد میکند. در نهایت، تقسیم سوم، کیسه رویانی هشت هستهای را به وجود میآورد.در این مرحله پوسته خارجی به حداکثر اندازه خود رسیده است. سه سلول در قطب مجاور مجرای سفت (میکروپیل) دستگاه تخم زا را ایجاد میکنند. دستگاه تخم زا شامل یک سلول میانی تخم زا و دو سلول کناری قرینه (سینرژید) است (شکل B3).
این سلولها آرایش مثلثی شکلی را ایجاد میکنند. در قطب بنی، سلولهای آنتیپود بهوجود میآیند که آنها نیز آرایشی مثلثی شکل دارند. در نمونه مورد بررسی آنتی پودها کوچکترین سلولهای کیسه رویانی هستند (شکلهای B4 و E3). همزمان با تمایز سلولهای سفتی به دو سلول قرینه و سلول تخمزا، دو هسته قطبی جدا شده از قطبهای سفتی و بنی در قسمت مرکزی کیسه رویانی (شکل A3) به هم ملحق میشوند تا هسته ثانویه یا سلول مرکزی را تشکیل دهند؛ ارتباطات سیتوپلاسمی بین کلیه سلولهای کیسه رویانی بر قرار است (3E, F, 4DD). سپس سلول مرکزی مهاجرت کرده و در زیر دستگاه تخم زا قرار میگیرد (شکلهای E3–B3). در نمونه مورد مطالعه ترکیب هستههای قطبی و تشکیل هسته ثانویه قبل از لقاح تشکیل میشود. با تشکیل کیسه رویانی و سلولهایی که قابلیت لقاح را دارند، یعنی تخمزا (هاپلوئید) و هسته دوتایی (دیپلوئید) تکوین تخمک به پایان میرسد.
در زمان لقاح تعداد زیادی لوله گرده به تخمک راه پیدا میکنند (شکل C3) و در این بین تنها یکی از لولههای گرده از طریق مجرای سفت وارد شده، و از طریق یکی از سینرژیدها به کیسه رویانی راه پیدا میکند و محتویات خود را به داخل کیسه تخلیه مینماید. یکی از اسپرمها با سلول تخمزا و دیگری با سلول مرکزی لقاح مییابد (شکل E3) و بدین ترتیب سلول تخم (شکل F3) و سلول مادر آندوسپرم (شکل A4) تشکیل میشود.
شکل 2: مگاسپوروژنز و تکوین گامتوفیت ماده در A.flammea.. A) دیاد (▲) بدون سیتوکینز؛ B) دیاد خطی طولی، دیواره بین سلولها (↑) قابل رویت است؛ C) در این برچه سه تخمک دیده میشود که دو عدد از آنها در مرحله پریموردیوم تخمکی به سر میبرد و دیگری در مرحله دیاد میباشد. دیاد از نوع خطی عرضی (▲) است؛ D) تتراد خطی (▲) ؛ E) تتراد T شکل (▲). ii: پوسته داخلی، oi: پوسته خارجی؛F) موقعیت مگاسپور عملکردی (FMe) در قطب بنی است، پایه تخمک (f) در این شکل دیده میشود. شاخص ۴۰ میکرومتر. مخففها: ii، پوسته درونی؛ oi، پوسته بیرونی؛ car، برچه؛ Po، پریموردیوم تخمکی؛ f، پایه تخمک (فونیکول).
نمو سلول مادر آندوسپرم بهسرعت انجام میشود و بافت آندوسپرم را بهوجود میآورد. اندوسپرم ابتدا از نوع هستهای است (شکلهای D4–B4) و سپس جداربندی نموده و سلولی میشود (شکل E4). پس از نمو سلول تخم و در مرحله رویان کروی شکل، اندوسپرم کاملا سلولی میشود ( شکل E4). سلولهای اندوسپرم تک هستهای هستند.
شکل3: تکوین و لقاح گامتوفیت ماده در A.flammea. A) هستههای قطبی (PN) در مرکز کیسه رویانی در حال تلفیق هستند؛ B) کیسه رویانی بالغ شامل دو عدد سلول سینرژید (syn) و یک سلول میانی تخمزا (ec) ، سلول مرکزی (cc) در بالای این مجموعه استقرار مییابد؛ C) ورود لوله گرده (Pt) (↑) به داخل کیسه رویانی؛ D) شکل کلی تخمک و کیسه رویانی، شکل خطی هلالی میکروپیل که پوسته داخلی در تشکیل آن دخالت دارد در این تصویر نمایان است؛ E) بخش فوقانی کیسه رویانی با جزئیات دقیق تر، در این شکل تلقیح اسپرم (▲) به داخل سلول مرکزی و سلول تخمزا دیده میشود. سلولهای سینرژید و سلولهای آنتی پود نیز حضور دارند؛ F)در این شکل سلول تخم (z) تشکیل شده و تلفیق هستهای بین اسپرم (▲) و سلول مرکزی (cc) برقرار شده است. پیکانهای توپر محل اتصالات سلولی در بین برخی از سلولهای کیسه رویانی را نشان می دهد. شاخص در شکل D ۴۰ و در بقیه شکلها ۱۵ میکرومتر است.
تعداد آنتی‌پودها در ابتدا سه عدد است اما به موازات رشد کیسه رویانی تعداد آنها در نتیجه تقسیمات میتوزی افزایش مییابد. تعداد آنها گرچه بیش از سه عدد ولی نامشخص است. تعدادی از آنها بعد از لقاح نیز تا مدتی پایا مانده (شکل B4) و احتمالا در جریان سلولی شدن اندوسپرم، فشرده و تخریب میشوند. سلول تخم تقسیم شده، پیشرویان و سپس رویان را ایجاد میکند (شکل C4). در طی بلوغ کیسه رویانی کلاهک خورشی تحلیل میرود. تکوین کیسه رویانی از تیپ پلیگونوم پیروی میکند و در طی بلوغ کشیده و طویل میگردد.در تخمک A.flammea دستجات آوندی در خورش و پوستهها به خوبی قابل مشاهده است (شکلهای G4 و F4). در غنچههای مورد بررسی، مادگی متشکل از 6 تا 8 برچه است و تنها یک تخمک زایا در هر برچه دیده میشود. بعضی از تخمکها در مراحل پایانی تکوین گامتوفیت ماده تخریب میشوند و آثار تخمکهای تحلیل رونده با کیسه رویانی غیر عادی قابل رویت و تشخیص است (شکلهای D5–A5). شمارش اولیه در بیش از ۳۰ نمونه گل مورد مطالعه و ارزیابی تعداد تخمکهای در حال تحلیل و لقاح نیافته نشان داد که تعداد آنها قابل توجه و حدود 40 درصد از تخمکهای گیاه مورد بررسی را شامل میشود و حدود یک سوم از موارد فوق (تخمکهای در حال تحلیل) مربوط به تخمکهایی است که لقاح یافته و محتوی رویان اولیه ولی در حال سقط میباشد.
شکل 4: گامتوفیت ماده بعد از لقاح در A.flammea. A) سلول مادر اندوسپرم (Emc) تشکیل و شروع به تقسیم میکند؛ B) در حالیکه تقسیمات اولیه اندوسپرم (en) آغاز شده هنوز سلولهای آنتیپودی (Ant) حضور دارند؛ C) در این شکل اندوسپرم هستهای (en) در مجاورت جنین (EM) دیده میشود؛ در دیواره تخمدان کرک غدهای (gh) حضور دارد؛ D) وسعت اندوسپرم هستهای در این تصویر کاملا نمایان است؛ E) اندوسپرم سلولی، F) تخمک پرخورش، دو پوستهای آویخته در برچه، دستجات آوندی در حال ورود به پوسته میباشد؛ G) درپوش سفتی (↑) بر روی پوسته خارجی حضور دارد. دسته آوندی (VB) قابل مشاهده است؛ H) برش طولی از یک غنچه جوان شامل: 1،نهنج؛2، برچه؛ 3، خامه وکلاله. شاخص در شکل A ۱۵ و در سایر شکلها ۴۰ میکرون است. مخففها همانند تصاویر قبلی است.
شکل 5: تخمکهای در حال تحلیل در A.flammea که به علت کافی نبودن تعداد دانههای گردهو یا شرایط اکولوژیک، تعدادی از تخمکها موفق به لقاح نمیشوند (A) و سقط میشوند و برخی نیز پس از لقاح و در مرحله تشکیل پیش رویان غالبا کروی شکل(B) سقط می شوند. در شکلهای C و D کیسه رویانی با تکوین ناقص و فاقد مجموعه ساختارهای سلولی کامل دیده می شود که نشان دهنده سقط آنها است. شاخص ۴۰ میکرومتر.
بحث
توالی بنیانگذاری مارپیچی اندامهای تشکیل دهنده گل در خانواده Rnunculaceae یک الگوی کلی است (10) و یک سطح سیستماتیکی پائین را نشان میدهد (11). وضعیت دو پوستهای و مجرای سفت (میکروپیل) اندوستومیک، ویژگیهای ابتدایی هستند که در اغلب گیاهان این تیره دیده میشود، در حالیکه میکروپیل bistomic و تخمک تک پوستهای که در برخی از گیاهان این تیره دیده میشود ویژگیهای اشتقاق یافته از گروه اول هستند (12). در نمونه مورد مطالعه، تخمک از نوع ابتدایی و دو پوستهای است که ابتدا پوسته درونی و سپس پوسته بیرونی تخمک بنیانگذاری میشود. پوسته بیرونی از رشد زیادی برخوردار بوده و تعداد لایههای آن بیش از دو عدد میباشد در حالیکه پوسته درونی محدود به دو لایه سلولی است. در تخمکهای با پوستههای چند لایهای، اپیدرم و پارانشیم تمایز یافته دیده میشود (13). در تخمک دو پوستهای مورد بررسی، تنها پوسته داخلی در تشکیل میکروپیل دخالت دارد، به عبارتی میکروپیل اندوستومیک است که یک ویژگی ابتدایی محسوب میشود (11) .در اغلب اسپرماتوفیتها، پوسته به خورش متصل است و در بیشتر موارد فقط در انتهای میکروپیلی به صورت آزاد باقی میماند (14). در اعضای برخی تاکسونها، فرایند کامل اتصال میتواند وجود داشته باشد. بنابراین در برخی اعضای تیره آلاله پوستههای آزاد، بدون اتصال بهطور محکم فشرده میشود و در برخی دیگر فرایند کامل اتصال دیده میشود بهطوری که حاشیه بین پوستهها قابل تشخیص نیست (12). حالت اخیر درA. flammea،مشاهده گردید. در نهاندانگان پایه (بازال آنژیوسپرمها) تخمکهای پرخورش غالب هستند (10) و تیره آلاله در بین تاکسونهای ابتدایی دو لپهایها حجیمترین خورش را دارد (10)، اما در نمونه مورد مطالعه تخمک از نوع متوسط خورش مشاهده گردید.
در تیره آلاله تقسیمات مماسی سلولهای اپیدرمی منجر به تشکیل کلاهک خورشی میشود. درجه نمو کلاهک، یک ویژگی مخصوص گونه است. کلاهک خورشی در A. flammea 4-2 لایهای است. در خانواده آلاله کلاهک خورشی میتواند موجب تشکیل اپیستاز شود (15 و 16) که بافتی با دیواره سلولی ضخیم است که بر اساس گزارشهای فوق در دانههای بالغ پایدار میماند اما در نمونههای مورد مطالعه ما در مراحل پیشرفته قابل تشخیص نیست. سدهای پوستکی در نتیجه توسعه لبه راسی پوسته و به طور معمول از پوسته درونی بهوجود میآیند و بهصورت کمتر معمول، از پوستههای بیرونی تشکیل میشوند. بهطور کلی سدها در طی تشکیل کیسه رویانی بهوجود میآیند و در زمان ورود لوله گرده به حفره تخمدان بهطور کامل نمو یافته میشوند (17، 18، 19 و 20). اغلب انواع سد پس از لقاح از بین میروند و برخی در دانه بالغ باقی میمانند. در گونه A. flammea سد از پوسته بیرونی منشا میگیرد و تشکیل آن در طی نمو کیسه رویانی و در حالی است که پوسته بیرونی به حداکثر رشد خود رسیده است. وجود چندین سلول آرکئوسپور در هر تخمک، از ویژگیهای تیره آلاله و به طور کلی از خصوصیات تخمکهای با خورش حجیم و چند لایهای است. اما فقط یکی از آنها به سلول مادر مگاسپور تمایز مییابد. الگوی مگاسپوروژنز منظم است. مطالعه بر روی مگاسپورانژ نشان میدهد که شکل تترادها در این تیره دارای تنوع بسیار زیادی است. دستجات آوندی در خورش و پوستهها مشاهده شد. حضور دستجات آوندی در پوستهها یک ویژگی ابتدایی است (21). این دستجات عناصر تراکئیدی هستند.
نتایج ما نشان داد که مکان تلفیق هستههای قطبی در مرکز کیسه رویانی است ولی بهعلت مهاجرت بهسمت میکروپیل در نهایت موقعیت استقرار هسته ثانویه در A. flammea در مجاورت سلول تخم زا است. در این خانواده دو تیپ پلیپلوئیدی در سلولهای آنتیپود گزارش شده است (۱۰). اما در گونه A. flammea تعداد آنتی‌پودها در ابتدا سه عدد بود ولی تعداد آنها بهسرعت افزایش یافته بهطوری که تعداد نامشخصی داشتند و از نظر اندازه نیز بسیار کوچک میمانند و در واقع کوچکترین سلولهای کیسه رویانی هستند و بهنظر نمیرسد دارای پلیپلوئیدی باشند. بهعلاوه، تعدادی از آنتی‌پودها تا مدتی پس از لقاح پایا میمانند. اگرچه سلولهای آنتیپود بهعنوان سلولهای با پایداری کم در نظر گرفته میشوند که اغلب قبل از لقاح و یا بلافاصله پس از لقاح از بین میروند (۱۳)، ولی در برخی از گیاهان سلولهای مزبور پایداری بالایی دارند و حتی تعداد آنها نیز افزایش مییابد (22 و۲۳)، پس از لقاح باقیمانده و حتی موجب تشکیل رویان می شوند (24 و 25). پایین بودن نسبت جنسی (نسبت دانههای گرده به تخمک) و عوامل ژنتیکی نظیر پلیپلوئیدی میتواند موجب کاهش شانس لقاح و باروری شود و تخمکهای لقاح نیافته در حال تحلیل را برجای بگذارد (13). در گیاه مورد بررسی نیز تعداد قابل توجهی از تخمکهای مورد مطالعه در حال تحلیل مشاهده شدند که حاکی از عدم لقاح موفق در آنها است. یافتن علت این پدیده نیاز به بررسی عوامل ژنتیکی و محیطی دارد.
نتیجه گیری
بررسی دقیق روند تکوین مادگی و کیسه رویانی نشان داد که اگرچه الگوی تکوین از الگوی گیاهان نهاندانه پیروی میکند، اما ویژگیهای منحصر بهفردی نیز در گونه مورد مطالعه وجود دارد. تخمک دو پوستهای است اما مجرای سفت فقط با پوسته درونی ساخته میشود در کلاهک خورشی 2 تا 4 لایه وجود دارد که موجب تشکیل اپیستاز میگردد. چندین سلول ارکئوسپوری وجود دارد، اما فقط یکی از آنها به مگاگامتوسیت تبدیل میشود. روند مگاسپروژنز روند عادی و متداول است. در کیسه رویانی سلولهای آنتیپود برخلاف حالت معمول نسبتا کوچک هستند که نشان دهنده این است که در تغذیه کیسه رویانی نقش مهمی ندارند. آنها همچنین بر خلاف حالت متداول دوام بیشتری دارند و تا مدتهای طولانی پس از لقاح دوام می یابند. یکی از ویژگیهای جالب توجه در گونه مورد مطالعه تخریب و تحلیل تعداد قابل توجهی از تخمکها است که نشاندهنده عدم موفقیت آنها در فرایند لقاح است. علت این پدیده میتواند عوامل ژنتیکی و پایین بودن نسبت جنسی (نسبت دانههای گرده به تخمک) و یا عوامل محیطی باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد. بر اساس مطالعات مرجع شناختی ما، مطالعه حاضر اولین مطالعه در ارتباط با روند تکوین تخمک، مگاسپوروژنز و کیسه رویانی در A. flammea است.
)