فصلنامه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تران شمال، دانشکده علوم زیستی، گروه زیست شناسی، ، واحد تهران شمال، ، تهران، ایران

چکیده

هدف: گیاه آویشن تفلیسی با نام علمی Thymus transcaucasicusبه تیره نعناعیان (Lamiaceae) تعلق دارد. با توجه به اهمیت شناخت مراحل تکوینی گیاهان در گسترش دانش زیست شناسی، برای این تحقیق آویشن تفلیسی که دارای ارزش غذایی، دارویی و اقتصادی زیادی است، انتخاب شد.
مواد و روش‏ها: گل‏ها و غنچه‏ها در مراحل مختلف نمو از گیاهان رویش یافته در دو زیستگاه طبیعی در مناطق آبعلی و رودبار جمع آوری شده در فیکساتور  F.A.Aتثبیت ودر الکل 70  درصد نگه‏داری شدند. نمونه‏ها پس از قالب گیری در پارافین با میکروتوم برش گیری گردید. رنگ آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین انجام گرفت. برای مشاهده میکروسکوپی دانه گرده از روش استولیز، به‏منظور مشاهده تزئینات سطح دانه گرده از میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) و جهت مقایسه میزان پروتئین‏های دانه گرده‏ی منطقه آبعلی و رودبار از دو روش الکتروفورز و برادفورد استفاده شد.
نتایج: بساک از نوع چهار کیسه‏ای و دیواره بساک چهار لایه‏ای شامل: اپیدرم، لایه مکانیکی، لایه میانی و لایه تغذیه کننده (تاپی) است. تاپی به‏صورت  ترشحی است. دانه گرده در زمان انتشار دارای سه هسته و شش شکاف رویشی و تزئینات سطح دانه گرده از نوع مشبک منفذدار است. میزان کل پروتئین‏های دانه گرده آویشن تفلیسی جمع آوری شده از منطقه آبعلی به‏میزان قابل توجهی بیشتر از پروتئین‏های دانه گرده گیاه جمع آوری شده از منطقه رودبار بود.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش، بساک با دیواره چهار لایه و تاپی ترشحی در آویشن تفلیسی مشاهده شد. پژوهش حاضر اولین مطالعه تکوینی و بررسی میزان پروتئین‏های دانه گرده، Thymus transcaucasicus می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study on Development of Stamen and Comparison of Pollen Proteins Thymus transcaucasicus in Two RegionsAbali and Roodbar

نویسندگان [English]

  • G T
  • A M
  • R R

چکیده [English]

Aim: Thymus transcaucasicus blongs to the family Lamiaceae. With respect to the importance of plant developmental stages in the expanding knowledge of biology, for this research Thymus transcaucasicus which has nutritional, medicinal and economical value was chosen.
Material and method: The flowers and buds in different developmental stages were collected from their natural habitats in Abali and Roodbar, fixed in FAA, stored in ethanol 70, embedded in paraffin wax and sliced with a microtom. Staining was carried out with Hematoxylin and Eosine. Microscopic study of pollens was carried out using asetolys, in order to investigate the pollen surface ornamentation we used scanning electronic microscope (SEM), and to compare the pollen proteins from Abali and Roodbar, electrophoresis and Bradford techniques were applied.
Results: Anther was having four sacs and its wall was made of four layers including: epidermis, endothecium, middle layer and tapetum layer. Tapetum was in secretive form. The pollen at the time of pollination had three nucleus and six colpus with reticulate Exin ornaments. The total amount of protein in Thymus transcaucasicus pollen collected from the Abali area was much more than protein extracted from pollen collected from Roodbar area.
Conclusion: Due to the results of this study, in the Thymus transcaucasicus anther wall with four layers and secretive tapetum was observed. The present research is the first study on development and protein content of Thymus transcaucasicu pollen.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thymus transcaucasicus
  • Pollen
  • proteins
  • Microsporogenesis

مقدمه

تیره نعنائیان (Lamiaceae) دارای 236 جنس و 7173 گونه در سراسر جهان است که به‏خصوص در مناطق مدیترانه­ای پراکنده می­باشند (1و2). گونه­های مفید فراوانی در این تیره وجود داردکه تعداد زیادی از آن‏ها در پزشکی کاربرد دارند (3و4). توسعه علم زیست شناسی تکوینی و مطالعه چگونگی و مراحل تکوین اندام‏های تولیدمثلی جهت تلاش برای بقای گیاهان به‏ویژه گیاهان نادر و در حال انقراض و همچنین گیاهان ارزشمند در بخش کشاورزی ضروری است (5) مطالعات متعددی بر روی خواص ضد میکروبی و اسانس گیاهان تیره نعنا انجام شده است. با این‏حال مطالعات تکوینی و رویان شناختی محدودی در این تیره انجام شده است. بنابر‏این انجام مطالعات تکوینی جدید جهت شناخت هرچه بیشتر گیاهان این تیره ضروری است. قبل از سال 1940 ترکیبات شیمیایی تعداد کمی از دانه­های گرده گیاهان مشخص شده بود ولی بعد از این سال بسیاری از دانه­های گرده گیاهان مختلف مورد بررسی و آزمایش قرار گرفتند و ترکیبات شیمیایی آن‏ها مشخص گردیدند (6). نمونه مورد بررسی در این پژوهش آویشن تفلیسی ((Thymus transcaucasicus گیاهی است بوته­ای و بسیار منشعب و زمان گل‏دهی اواخر بهار تا اواسط تابستان است. پراکندگی جغرافیایی آن: ترکیه، ایران، قفقاز و رویشگاه‏های گیاه در ایران: گلستان، گیلان، آذربایجان، کردستان و تهران است (2). دامنه تغییرات ترکیبات شیمیایی دانه­های گرده در گونه­های گیاهی مختلف بسیار متفاوت است. دامنه تغییرات میزان پروتئین گرده بین 7 تا 35 درصد است که با بیش از 1000 نوع آنزیم و فرمنت­های مختلف فرآیندهای بیوشیمیایی بدن را تقویت کرده و یا سرعت می­بخشند. در حال حاضر بسیاری از مردم کشورهای اروپایی، روسیه و آمریکای شمالی گرده را به‏عنوان یک غذای تندرستی مصرف می­کنند (6). به‏نظر می­رسد گرده مانند عسل دارای ماده جلوگیری از رشد باکتری‏ها باشد. مصرف تدریجی و مداوم گرده مقاومت را در برابر تهاجمات خارجی مانند سرماخوردگی و گریپ که در فصول خاص شایع می­شود افزایش داده و از اختلالات داخلی سوخت و ساز مواد نیز جلوگیری می­کند. به‏همین منظور مطالعه میزان پروتئین‏های دانه گرده گیاهان مختلف ضروری می‏باشد (6).

 

مواد و روش‏ها

نمونه‏های مورد بررسی اززیستگاه‏های طبیعی در دو منطقه 1-آبعلی واقع در استان تهران، شهرستان دماوند، بخش رودهن، ارتفاع از سطح دریا 2043 متردارای آب و هوای معتدل ونیمه بیابانی.2- گیلان، رودبار، کباته، ارتفاع 2400متر دارای آب و هوای معتدل و مرطوب جمع­آوری و با استفاده از فلورهای معتبر شناسایی شدند. غنچه‏ها در مراحل مختلف نموی در محلول تثبیت کننده F.AA (فرمالدئید 37 درصد، 2 میلی لیتر، اسید استیک خالص 7/0 میلی لیتر،  اتانول96 درصد، 17 میلی لیتر) تثبیت شدند. پس از شستشوی نمونه‏ها در آب جاری آبگیری با درصدهای رو به افزایش اتانول شفاف سازی در تولوئن انجام شد سپس نمونه‏ها درپارافین قالب گیری شدند و از  آن‏ها برش‏های عرضی و طولی به ضخامت 8 تا 12 میکرومتر تهیه شد. پس از پارافین‏زدایی نمونه‏ها با هماتوکسیلین-ائوزین رنگ آمیزی شدند (7).  بررسی‏های میکروسکوپی و عکس‏برداری از نمونه‏ها با فتومیکروسکوپ Nikon انجام شد به‏منظور مشاهده مستقیم میکروسکوپی دانه گرده از روش استولیز (ارتمن1960) استفاده شد (8). برای مطالعه گرده با میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) استپ‏های حاوی دانه گرده را به دستگاه           Putterr Coater  انتقال داده و با لایه نازکی از طلا پوشانده تا هادی جریان الکتریسیته شود. بعد از دادن پوشش طلا گرده را درون محفظه میکروسکوپ الکترونی نگاره SEM)) دانشگاه تربیت مدرس که ساخت شرکت فیلیپس از کشور هلند و مدل XL30 می­باشد قرار دادیم و در پایان از نمونه‏ها عکس‏برداری گردید. به‏منظور سنجش و مقایسه پروتئین‏های دانه گردهاز دو روش الکتروفورز عمودی (SDS-PAGE) (9) و برادفورداستفاده شد (10).

 

نتایج

ساختار گل دارای چهار حلقه است (شکل1). حلقه کاسبرگی که دارای چهار کاسبرگ‏‏، چهار گلبرگ، چهار پرچم دی دینام، طول خامه بلندتر بوده و کلاله بالاتر از پرچم‏های بلندتر قرار می گیرد. بساک از نوع چهار کیسه گرده‏ای (تتراسپورانژی) است (شکل2). در مراحل اولیه نمو بساک در هر کیسه گرده (میکروسپورانژ) یک گروه از سلول‏های زیر اپیدرمی (آرکئوسپور) تمایز یافته و با تقسیمات مماسی خود به‏سمت درون بافت هاگزا (داخلی) و به‏سمت بیرون لایه‏های جداری (بیرونی) را تولید می‏کنند. دیواره بساک از تقسیم سلول جداری تمایز می‏یابد که چهار لایه و از بیرون به‏داخل شامل اپیدرم، لایه مکانیکی، لایه میانی (موقت) و لایه مغذی (تاپی) است (شکل2و3). هر کدام از لایه‏های ذکر شده از یک ردیف تشکیل شده اند. لایه میانی در این گونه گیاهی خیلی نازک و دارای سلول‏های باریک و کشیده می‏باشد. سلول‏های تاپی اغلب تک هسته‏ای و یا متحمل تقسیم میتوزی شده و دو هسته‏ای می‏باشند. این سلول‏ها بافت هاگ‏زای بساک را در بر می‏گیرند (شکل5). سلول‏های لایه تاپی در این گونه کروی- بیضی و تا حدی دوکی می‏باشند. در نمونه‏های مورد بررسی در بساک سلول‏های لایه تاپی در جای خود ثابت مانده و تحلیل نمی‏روند و در زمانی‏که میکروسپورها در حال نمو به دانه گرده بالغ هستند ضمائمی از این سلول‏ها به‏سمت حفره بساک تشکیل می‏شود لایه تاپی در این گونه از نوع ترشحی است (شکل5). لایه میانی هم در مراحل اولیه تکوین گرده‏ها به مصرف می‏رسد. در مرحله دانه گرده تک سلولی سلول‏های لایه تاپی تقریبا تحلیل می‏روند اما هنوز بقایایی از آن‏ها قابل مشاهده است. با تکمیل تکوین دانه گرده در دیواره بساک، فقط لایه‏های اپیدرم و مکانیکی باقی می‏ماند (شکل 4). هم‏زمان با تکوین دانه گرده دیواره بساک به‏ویژه لایه مکانیکی متحمل تغییراتی می‏گردد بدین‏ترتیب که لایه مکانیکی تکامل می‏یابد و ضخیم شدگی‏های فیبری در دیواره سلول‏های آن به‏خوبی مشهود است (شکل4).

 

 

شکل1: برش عرضی گل (بزگنمایی ×10)Se :کاسبرگ.Pe: گلبرگ.An: پرچم.Ca: برچه

 

 

شکل2: برش عرضی بساک جوان بزگنمایی ×10Pmc (: مادر گرده.Vd : دسته آوندی. E: اپیدم.En : لایه مکانیکی. Ml:لایه میانی.T: سلول‏های لایه تاپی.

 

شکل3: برش عرضی بساک جوان (بزگنمایی ×40Pmc(: مادر گرده.Vd: دسته آوندی. E: اپیدم.  En: لایه مکانیکی. Ml:لایه میانی.T: سلول‏های لایه تاپی.

 

 

 

شکل 4: برش میکروتومی بساک ( بزرگنمایی ×100)E: اپیدرم. En :لایه  مکانیکی. Mic: میکروسپوروسیت تک هسته‏ای.F :میله. pe: گلبرگ. Co: بافت رابط.

 

 

شکل 5: برش میکروتومی بساک (بزرگنمایی ×400)E: اپیدرم. En :لایه مکانیکی.ST: لایه تاپی ترشحی. mic: میکروسپوروسیت. فلش نشانگر اتصال گرده به تاپی ترشحی جهت تغذیه.

 

میکروسپورزایی و تشکیل گامتوفیت نر: به‏دنبال تقسیمات میتوزی در توده سلول‏های هاگ‏زای به‏وجود آمده از سلول‏های آرکئوسپور این سلول‏ها مستقیما به میکروسپوروسیت یا سلول‏های مادر دانه گرده تمایز می‏یابند. میکروسپوروسیت‏ها با سیتوپلاسم متراکم، اندازه بزرگ و هسته‏های درشت با رنگ پذیری بالا از سلول‏های مجاور متفاوت می‏شوند. در طی فرآیند میکروسپورزایی میوز در هر سلول مادر میکروسپور آغاز می شود به طوری که پروفازI، متافازI، آنافازI، تلوفازI، متافازII، آنافازII و تلوفازII منجر به تشکیل تترادهای میکروسپوری و در مرحله بعد تشکیل میکروسپور‏های آزاد می‏شود (شکل4) تا این مرحله بقایای سلول‏های تاپی در کناره بساک و در زیر لایه مکانیکی به‏خوبی قابل مشاهده است (شکل 5). نمو میکروسپور با انجام یک تقسیم میتوز کامل می‏شود به این‏صورت که تقسیم نامساوی موجب تشکیل دو سلول متفاوت از نظر عمل‏کردی و ریختی می‏شود: یک هسته بزرگ رویشی و یک هسته کوچک زایشی که منجر به تشکیل دانه گرده می‏شود (شکل 6). در برخی از گرده‏ها سلول زایشی تقسیم شده دو آنتروزوئید می‏سازد (شکل7). اطراف میکروسپورهای رها شده از پوشش کالوزی توسط دیواره اگزین در برگرفته می‏شود. دیواره پکتوسلولزی دیگری به‏نام انتین در مجاورت سیتوپلاسم شکل می‏گیرد که در محل شیارها ضخیم تر است (شکل7). در این گونه میکروسپورهای آزاد شده کروی شکل و منظم هستند و بلوغ دانه‏های گرده با شکل گیری تزئینات اگزین و تشکیل خارها به اتمام می‏رسد، در این‏حالت لایه تاپی کاملا تحلیل رفته است. دانه‏های گرده بالغ دارای شش شیار هستند (شکل8). در بررسی گرده­ها به‏روش استولیز که نوعی فسیل­سازی مصنوعی است و هدف این روش حذف محتویات داخلی گرده­ها و بررسی دیواره، منافذ و شیارهای آن است، پوشش سطح گرده و شش شیار مشاهده شد. تصویر گرفته شده از دید قطبی می­باشد که در آن گرده بالغ دیده می­شود و در گرده بالغ شش شیار و نیز هسته رویشی و زایشی به‏خوبی مشخص می‏باشد (شکل 8). در ریز نگاره­های الکترونی دانه‏های گرده این‏گونه طول دانه 87/23 عرض آن32/30 میکرومتر مشخص شد (شکل 9و10). تزئینات سطح اگزین از نوع مشبک منفذدار (شکل11) و گرده 6 شیاری با ظاهی نامتقارن و در تعدادی از وجه‏های خود دارای خمیدگی است (شکل9و10). شکل و نوع تزئینات در دو منطقه مورد مطالعه تفاوتی را نشان نداده‏اند (شکل9و10). بررسی کمی پروتئین­ها (روش برادفورد): جذب عصاره گرده گیاه جمع آوری شده از منطقه آبعلی 63/0 نانومتر و جذب عصاره گرده گیاه جمع‏آوری شده از منطقه رودبار 35/0 نانومتر در طول موج 595 نانومتر است (جدول1). با استفاده از معادله استاندارد غلظت پروتئین گرده آویشن آبعلی 586/0 میکروگرم در میلی‏لیتر و غلظت پروتئین گرده آویشن رودبار 228/0 میکروگرم در میلی­لیتر می­باشد (نمودار1).

 

 

 

شکل6: دانه گرده دوهسته‏ای در گیاه آویشن تفلیسی (بزرگنمایی ×1000)Vc: هسته رویشی.Gc: هسته زایشی.

 

 

 

شکل7: دانه گرده سه هسته‏ای در گیاه اویشن تفلیسی (بزرگنمایی ×1000).

 

 

شکل8: استولیز نسبی دانه گرده آویشن تفلیسی (بزرگنمایی ×1000)

 

 

 

شکل9: ریزنگاره الکترونی از نیمرخ قطبی و استوایی دانه گرده آویشن تفلیسی آبعلی (بزرگنمایی ×2000)

 

شکل10: ریزنگاره الکترونی از  دانه گرده آویشن تفلیسی رودبار (بزرگنمایی ×2000)

 

 

شکل11: ریزنگاره الکترونی از تزئینات سطح دانه گرده آویشن تفلیسی (بزرگنمایی ×10000)

 

 

نمودار1: منحنی استاندار برادفورد

 

جدول 1:  نتایج حاصل از اندازه­گیری جذب و محاسبه غلظت پروتئین عصاره گرده

غلظت پروتئینMg/x ml

(y)595nm جذب

عصاره

ردیف

0.586

0.63

آبعلی

1

0.228

0.35

رودبار

2

Y=0/009X+0/030

 

 

معادله استاندارد

 

 

بررسی کیفی پروتئین­ها (الکتروفورز): در مطالعه نیم‏رخ الکتروفورزی دانه­های گرده باندهای پروتئینی زیر مشاهده شد. در نیم‏رخ الکتروفورزی پروتئین‏های عصاره گرده‏های آویشن تفلیسی منطقه آبعلی 7 باند پروتئینی در 62 تا 95  کیلودالتون بین  51 و 42 تا 45 کیلودالتون بین 42 و 29 کیلودالتون، 14، 24 و 26 کیلودالتون و در پروتئین‏های عصاره گرده‏های آویشن تفلیسی رودبار 5 باند پروتئینی در 14، 26، 42 و 51 کیلودالتون  دیده می‏شود که 4 باند با وزن 14، 26، 42 و 51 کیلودالتون مشابه و  2 باند انحصارا در پروتئین‏های عصاره گرده آبعلی وجود دارد. در پروتئین‏های عصاره گرده منطقه آبعلی باندی در 24و62 کیلودالتون وجود دارد که در عصاره پروتئین‏های دانه گرده منطقه رودبار وجود نداشته باندی در پروتئین‏های عصاره گرده رودبار در 51  کیلودالتون وجود دارد که در عصاره منطقه آبعلی وجود نداشت (شکل12).

 

 

 

شکل 12 : نیم‏رخ الکتروفورزپروتئین‏های گرده‏ای دو منطقه آبعلی و رودبار

 

 

بحث

تکوین دیواره بساک به چهار نوع تقسیم می‏شود‏: نوع پایه‏ای، تک‏لپه‏ای‏، کاهش یافته و نوع دولپه‏ای (4)در گونه مورد مطالعه نمو بساک چهار لایه‏ای بر اساس تیپ دولپه‏ای انجام می‏گیرد که با نظریه Pullaiah در مورد گیاهان تیره Asteraceae هم‏سویی دارد (5). سلول‏های آرکئوسپوری با سیتوپلاسم متراکم و هسته حجیم به‏صورت مماسی تقسیم شده و تشکیل سلول جداری بیرونی و هاگ‏زای درونی را می‏دهد (11). وجود لایه میانی در گیاهان این تیره توسط  گیاه شناسان   گزارش شده است که مشابه مشاهدات ما در گیاه  Thymus transcaucasicus است (10). تیپ‏های اصلی نمو لایه تاپی بساک در نهاندانگان ترشحی (جداری) و آمیبی (پلاسمودیومی) است که در گیاه مورد بررسی لایه تاپی از نوع از نوع ترشحی است (11 و12).

تکوین میکروسپورهای دو کیسه گرده همجوار به دو شکل هم‏زمان و غیر همزمان امکان‏پذیر است. میکروسپورها در زمان آزاد شدن واکوئل‏دار و دارای شکل منظم می‏باشند. ضمن تغییرات میکروسپورها افزایش اندازه و سازمان‏یابی پوشش گرده‏ای، لایه میانی از بین می‏رود (11) و سلول‏های لایه مکانیکی به‏شدت چوبی می‏شوند (10). دانه گرده تک هسته‏ای دو هسته‏ای می‏شود (12و13). در برخی دانه‏های گرده اغلب در تک لپه ای‏ها یا در زمان تنش دانه‏ی گرده سه هسته‏ای ایجاد می‏شود، یک سلول، سلول روشی و دو آنتروزوئید که از تقسیم سلول زایشی ایجاد می‏شوند (8). در دانه گرده گیاهان مورد مطالعه مانیز چنین گرده‏هایی قابل مشاهده بودند. دانه‏های گرده در زمان آزاد شدن دارای سه هسته‏اند که دو هسته کوچک زایشی و هسته بزرگتر رویشی است. دانه‏های گرده مانند دیگر گیاهان خانواده Thymus شش شیاری می باشند (11،  12و 13). مقایسه میزان پروتئین های دانه گرده به‏دو روش الکتروفورز و بردافورد در دو منطقه آبعلی (اقلیم نیمه خشک) و رودبار (اقلیم مرطوب)، نشان می‏دهد، میزان پروتئین‏ها در منطقه آبعلی به‏میزان قابل توجهی بالاتر می‏باشد. در روش الکتروفورز عصاره گرده‏های منطقه آبعلی 7 باند پروتئینی وعصاره منطقه رودبار5 باند پروتئینی را نشان می‏دهدکه 4 باند مشترک وجود دارد. این مطب بیانگر این خواهد بود که این دو منطقه همان‏طور که ذکر شد به‏دلیل داشتن اقلیم‏های متفاوت دارای گرده‏هایی با پروتئین‏های متفاوت می‏باشند و گیاه منطقه خشک دارای میزان پروتئین یا پرولین بیشتر به‏دلیل مقابله با تنش خشکی است. شاید بتوان وجود دو باند پروتئینی بیشتر را به پروتئین‏های افزایش یافته در گیاهان تحت تنش مرتبط دانست (14). گرچه تنش خشکی خسارات جبران ناپذیری به گیاهان وارد می‏آورد ولی گیاه با راه‏کارهای پیش رو می توانند با ان مقابله یا سازش نماید و در این امر آن را با انباشت پروتئین در دانه گرده  به فرصت مبدل سازد (12). در روش برادفورد نیز غلظت پروتئین عصاره گرده گیاه منطقه آبعلی 5864/0و غلظت پروتئین عصاره گرده گیاه منطقه رودبار 228/0 تعیین شد که این نیز تاکیدی بر عوامل ذکر شده بیانگر افزایش میزان پروتئین‏ها در منطقه دارای اقلیم خشک  یعنی آبعلی است. محققان اثر تنش گرمای انتهای فصل بر عمل‏کرد کمی و کیفی دانه 50 ژنوتیپ گندم را مورد مطالعه قرار دادند و گزارش کردند که افزایش دمای محیط در مراحل پس از گرده افشانی باعث افزایش پروتئین دانه می‏گردد (15). این پژوهشگران بیان می‏دارند افزایش تنش گرمایی و خشکی بیش از آستانه تحمل گیاه بدون تردید باعث خسارت می‏شود اما افزایش اندک حرارت و مقدار کمی تنش خشکی باعث افزایش پروتئین‏های محلول و غیر محلول می‏شود.

 

نتیجه گیری

بر اساس نتایج این پژوهش و بعد از بررسی کلیه‏ی برش‏های گرفته شده تتراد و دیاد مشاهده نشد. از آنجایی‏که یاخته‏های لایه تاپی در مراحل ابتدایی نمو بساک و دانه‏های گرده در جای خود ثابت باقی مانده و تحلیل نمی‏روند و وقتی میکروسپورها در حال نمو به دانه گرده بالغ هستند، ضمایمی از یاخته‏های تاپی به‏سمت حفره بساک تشکیل می‏شود، بنابراین می‏توان گفت لایه تاپی از نوع ترشحی بوده و لایه تاپی از نوع آمیبی مشاهده نشد. میزان پروتئین‏های دانه گرده آویشن تفلیسی جمع‏آوری شده از منطقه آبعلی از پروتئین‏های دانه گرده گیاه جمع آور شده از منطقه رودبار بیشتر بود. تزئینات سطح دانه گرده دو منطقه تفاوتی نداشت. پژوهش حاضر اولین مطالعه تکوین دانه گرده، بررسی میزان پروتئین‏ها و تزئینات سطح دانه گرده گونه ((Thymus transcaucasicus می‏باشد که می‏تواند در تفکیک آن از گونه‏های مجاور راه گشا باشد.

  1.  

    1. Chehregani Rad A. Mohsenzadeh F. Salehi H. (2011)Study on development of reproductive organs(Stamen and Ovule)in AchilleabieberestiniiAfan.Quarterly Journal of Developmental Biology. 2011; 3(10): 101-109
    2. Shariatzadeh SM, Maja A. Electron microscope and histotecnque in electron and light microscopy.Tehran.Ayig. 2000; 7: 12-19
    3. Kianmehr  H. Recognition of Medical herbs.Tehran.Ayig. 2009; 3: 97-102
    4. Ghorbanli  M, Neyakan  M. Effects of water stress on soluble sugar content, protein content, nitrate reductase activity and phenolic compounds of soybean varieties Gorgan3.Journal Science Teacher Education. 2005; 2(1): 74-80
    5. Saadatmand  SJ. Curative properties of bee pollen.Kermanshah.Nopardazan. 2008; 3: 45-48
    6. Jamzad Z. Thymus and Saturaja species of Iran. Tehran: Research Institute of Forests and Rangelands. 2009; 62:316-325.
    7. Ghanati  F. Pollen Biology. Qom .armus. 2005; 1:35-40
    8. Mostafayi  A. Protein Electrophoresis Gel.Yadavaran. 2003;   1(3): 28-35                                           
    9. Davis GL. Embryological studies in   the compositae. IV. Sporogenesis, gametogenesis, and embryogenyinBrachycomeciliaris (Labill.). Less.Aust.J. Bot. 1964; 12: 142–151.

    10. Bradford MM. A. rapid and sensitive method for quantities of protein utilizing theprinciple of protein-dye binding.Anal.Biochem. 1979; 72: 248-254.

    11. Madhaj  A, Naderi A, Emam Y, Ayenehband A, et al. Effect ofdifferent nitrogen levels ongrain

     

    proteincontent, grain yield andagronomicnitrogen useefficiencyinwheatgenotypesunderoptimumand heat stressafteranthesis.Seed and Plant Journal of Agricultural. 2009; 4: 25-31.

    12. Majd, A. Rezanegad, F.Mostafayi, M. Aminzade, M. Shariatzadeh, S.M.Effects of air pollution on pollen development in anther development and microsporogenesis soluble proteins in plant pollen Peacock.Journal of Research and Development. 2003; 6: 12-19.

    13. Erika D. Anderson and Johnn. Owens. Microsporogenesis,Pollination,Pollen Germination and male Gametophyte Development in taxusbrevifolia.Annals Of Botany. 2000; 86: 1033-1042.

    14. Majd  A, Nejadsatari T. Mohamadpur GH. Comparative Anatomy – Developmental  characteristics, antimicrobial activity of the essential oil of Thymus vulgaris pickup oxidant (Thymus) and Saturaja.Disertation.  Islamic Azad University Science and Research Branch. 2009; 4(1): 23-27.

    15. Daskalova T. On some specificities of seed formation in Salvianemorosa (Lamiaceae Phytlogia Balcanica. 2004; 10(1): 79-84.